| Özet | “Evsizlerin Rehabilitasyon ve Arabuluculuk Yoluyla Eve Dönüşleri Projesi (HOPE)” HOPE projesi, çok boyutlu bir şekilde evsizlerin psikolojik, sosyolojik ve ekonomik problemlerini tespit etmeyi ve bu problemlere yönelik olarak yenilikçi eğitim modülleri geliştirerek evsizlerin mevcut durumlarından kurtulmalarını amaçlamaktadır. Proje Türkiye, Avusturya, İtalya ve Macaristan olmak üzere dört ülkede gerçekleşmiştir ve toplamda 8 ortak ile yürütülmüştür. Sakarya Üniversitesi HOPE projesinin en büyük paydaşıdır. Bu projede Sakarya Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölüm Başkanı Prof. Dr. Yusuf GENÇ koordinatör görevini üstlenmiştir. Proje kapsamında evsizlere dönük faydalı hizmet ve uygulamalar geliştirebilmek adına literatür taraması ve saha çalışmaları yapılmış, ilgili ülkelerde; evsiz, evsiz aile üyeleri ve evsizlerle çalışan meslek elemanlarına ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu iki farklı hedef kitleyi içermektedir. Bunlardan ilki Türkiye, İtalya, Macaristan ve Avusturya’da evsiz olarak yaşamakta olan kişilerdir. Avusturya’da 15 evsiz; İtalya’da 15 evsiz; Macaristan’da 15 evsiz ve Türki- ye’de 55 evsiz olmak üzere toplamda 100 kişiye anket uygulanmıştır. Ankete katılan kişi sayısının belirlenmesinde proje kapsamında taahhüt edilen kişi sayısı etkili olmuştur. Çalışma grubuna dâhil edilecek evsizlerin sayısı belirlenirken hedef kitlenin ulaşım, iletişim ve anket uygulama konusunda zorlu bir grup olduğu gerçeği dikkate alınmış ve gerçekleştirilebilir bir hedef belirlenmiştir. Araştırmanın diğer hedef kitlesini evsiz bireye sahip aile üyeleri oluşturmuştur. Türkiye’de 150, Avusturya’da 50, İtalya’da 50 ve Macaristan’da 50 olmak üzere toplamda 300 evsiz bireye sahip aile üyesine ulaşılmıştır. Çalışma grubunu oluşturmak üzere, hem evsizler hem de evsiz aile üyelerinin belirlenmesinde olasılıklı olmayan örnekleme tekniklerinden amaçlı örneklemeye başvurulmuştur. Türkiye, İtalya, Avusturya ve Macaristan’da yaşayan evsizlerin sorunlarını ortaya koyabilmek adına, nicel araştırma deseninden yararlanılmıştır. Evsizlere dönük ve evsize sahip aile üyelerine dönük olmak üzere toplamda 2 adet anket formu oluşturularak alan taraması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, her bir hedef kitle özelinde ayrı ayrı analiz edilerek betimsel istatistikler ortaya koyulmuştur. Veri toplama araçları, araştırmacılar tarafından evsizlere ve evsiz ailelerine dönük olarak hazırlanan iki farklı anket formundan oluşmaktadır. Anket formuna dâhil edilen soruların hazırlanmasında evsizler ve evsizlerin ailelerine ilişkin güncel literatürden yararlanılmıştır. Bu kapsamda; Evsizlere yönelik anket formunda ankete katılanların; demografik özellikleri, evsiz kalma nedeni ve evsizlik öncesi durumu, sağlık, sosyal ve bağımlılık durumları, sosyal yardım alma ve yardımlara bakış açısı, sosyal desteğe ilişkin tutumları gibi birçok boyutu değerlendiren sorulara yer verilmiştir. Evsiz aile üyelerine yönelik anket formunda ise ankete katılanların; demografik özellikleri, evsizlikle ilgili bilgisi, evsizlere ilişkin görüş ve tutumları, evsizlere sağlanan hizmetler ve yardımlar konusundaki bilgi düzeyleri, evsiz aile bireyine dönük yaklaşımları gibi konuları değerlendiren sorulara yer verilmiştir. Her bir soru formu uygulamanın gerçekleştirildiği ülkenin yerel diline çevrilerek uygulanmıştır. Çeviri sürecinde uzman görüşleri alınmış ve anlam kaybı ve farklılaşması olmaması için süreç titizlikle yürütülmüştür. Veri toplama araçlarına dil ve içerik açısından son hal verilmesinin ardından her ülkede 5’er evsiz ve 10’ar evsiz aile üyesine ulaşılarak anket formlarının işlerliği ve anlaşılırlığı pilot teste tabi tutulmuştur. Alınan geri dönüşlerin olumlu olması sonrasında çalışma grubuna dönük anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda evsizlerin; en temelde barınma problemiyle karşı karşıya olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte evsizler ekonomik zorluklar, ailevi problemler, toplumdan dışlanma ve topluma katılamama, madde bağımlılığı, suç, fiziksel ve ruhsal hastalıklar gibi konularda zorluk yaşadıkları belirlenmiş ve ailenin evsizlik sürecini sonlandırıp yeniden düzenli bir yaşama kavuşmada önemli bir aracı rolü olduğu tespit edilmiştir. Aile olmayı başaramayan veya parçalanmış aile bireylerinin daha çok sokağa düştüğü gözlemlenirken ailenin bütünlüğünü korumak veya aile olmayı önemli kılmak bireyin ailede kalmasına ve problemlerini kendi bünyesinde çözmeye çalışmasına katkı sağladığı ortaya çıkmıştır. Proje sonucunda aşağıdaki hedefler hayata geçirilmiştir: • Evsiz insanlara sosyal ve psikolojik ihtiyaçları, talepleri ve özelliklerine odaklanarak yardım etmek için yeni yöntemler geliştirildi. • Evsiz insanlar ve diğer hedef gruplar için yenilikçi eğitim ve rehabilitasyon modülleri / programları / müfredatları geliştirildi. • Ortak ülkeler arasında en iyi uygulamaların değişimini sağlamak ve ayrıca dünyadaki diğer en iyi uygulamalar araştırıldı. • Evsiz insanların eğitim kulüpleri ve diğer sosyal faaliyetlerle sosyal olarak dâhil edilmesine öncülük edildi ve ilgili ülkelerde toplumsal farkındalık faaliyetleri gerçekleştirildi. • Evsiz insanlara iş fırsatları, yerel işgücü piyasası, yasal konular, kamu ve özel yardım olanakları ve civardaki kuruluşlar hakkında eğitimler verildi. • Bu modülleri / programları / müfredatları, bir süre boyunca onlarla çalışan evsizlere, ailelerine ve meslek elemanlarına uygulandı. Modüllerin verimliliği test edildi. • Evsiz insanlar ve aileleri arasında uzlaştırmak için arabuluculuk yapılarak evsizlerin ailelerine dönmelerine zemin hazırlandı. • Evsizlerle çalışan meslek elemanlarına eğitimler verilerek meslek elemanlarını bilinç düzeyleri artırıldı. • Sakarya Üniversitesi Yayınlarının öncülüğünde bir adet uluslararası kitap ve uluslararası alan indeksine sahip bir dergide bilimsel bir makale yayınlandı. • Evsizlerin temelde basit mesleki ihtiyaçları için bir e-öğrenme platformu oluşturuldu. Bu platformda evsizlerin hayatta kalma, evsizlik sürecindeki zorluklarla baş etme ve ihtiyaçlarını karşılamalarına yönelik videolar yer almıştır. Bu videolar bir yandan evsizlerin kişisel gelişimlerine katkı sağlarken bir yandan da topluma yeniden entegre olmalarını ve meslek sahibi olmalarını kolaylaştırılmıştır. |
